Ernest Bryll - Dramaty I Wiersze(1), Wszystko, poprostu wszystko
Ernest Adams projektowanie gier. podstawy. wydanie ii scan, ebooki-ksiazki
Ernest Bryll - Dramaty I Wiersze, książki
Ernest Hemingway - 49 opowiadaÅ, !!! 2. Do czytania, Zachomikowane(1)
Ernest Hemingway – Wiosenne Potoki (m76), Hemingway
Ernest Hemingway - Rajski Ogród (m76)(1), Hemingway
Everybodys talking at me, Warhammer Fantasy Roleplay
Ewa Madziąg, ebooki
Estetyka chińska Antologia DOWNLOAD, Nauka
Essential NMR for Scientists and Engineers, ANALITYCZNA
Ernest Hemingway - Komu Bije Dzwon (m76), Hemingway
[ Pobierz całość w formacie PDF ]Er n est Hem in g w ay
Nr 194 BIBLIOTEKA NARODOWA Ser ia II
ERNEST HEMINGWAY
KOMU BIJE
DZWON
PRZEŁOŻYŁ
BRONISŁAW ZIELIŃSKI
OPRACOWAŁ
LESZEK ELEKTOROWICZ
WYDANIU II
WROCŁAWWARSZAWAKRAKÓWGDAŃSKŁÓDŹ
ZAKŁAD NARODOWY IMIENIA OSSOLIŃSKICH — WYDAWNICTWO
Tyt u l o r yg in ału:
Fo r Wh o m t h e Beli To lli
Red akcja Bib lio t eki Nar o d o w ej
JAN BŁOŃSKI i MIECZYSŁAW KLIMOW1CZ
Red akt o r t o m u : Jad w ig a Piso w iczo w a
Red akt o r t ech n iczn y: An n a Siko r ska
Co p yr ig h t b y Zakład Nar o d o w y im . Osso lińskich— Wyd aw n ict w o
Wr o ct aw 198S
Pr in t ed in Po lan d
ISSN 0406-0636
ISBN 83-04-02667-8
ISBN 831-04-03069-1
Zakład Nar o d o w y im . Osso lińskich — Wyd aw n ict w o ,
Wr o cław 1988. Od d ział w Kr ako w ie 19W. Wyd an ie II.
Nakład 100000 eg z. (80000 Op r . b r o sz., 20000 o p r . pł.).
Ob jętość ar k. w yd . 35,40; ar k. d r u k. 21,25 (X32);
ar k. f o r m . Al 28,28. Pap ier o f f set , kl. IV, 70 g , 70X109.
Od d an o d o skład an ia 2011987. Po d p isan o d o d r u ku
w m aju 198» . Dr u k u kończo n o w sier p n iu 1988. Skład
w yko n ała Dr u kar n ia Wyd aw n icza im . W. L. An czyca
w Kr ako w ie. Dr u k l o p r awę w yko n ała Wo jsko w a
Dr u kar n ia w Ło d zi. Żar n . 8072/38. D-10/1225. Cen a
o p r . p t . zł 1300,— Cen a o p r . b r o sz, zł 10SO,—
WSTĘP
I.ŻYCIE
Nie m a p isar za, kt ó r y w jakiejś m ier ze n ie ko r zyst ałb y w sw ej
t w ó r czości z własn ych p r zeżyć. Hem in g w ay n ależy jed n ak d o
t ych , kt ó r ych życic d o st ar czało t w o r zyw a d ziełu w ręcz n a p r aw ie
wyłączn ości, zaś d zieło n ieu st an n ie t o w ar zyszyło b ar w n em u
i d r am at yczn em u życiu , ko m p o n o w an em u n a zam ó w ien ie w y -
o b r aźn i sp r ag n io n ej n o w ych b o dźcó w i w r ażeń. Nie d o w ier zał
f akt o m , kt ó r ych n ie sp r aw d ził własn ym d ośw iad czen iem zm ysłów
i em o cji. Do r ad zał: „Piszcie o tym, co znacie, i piszcie prawdzi-
w ie". 'Po st u lo w ał: „Książki p o w in n y m ó w ić o lu d ziach , kt ó r ych
się zn a, kt ó r ych się ko ch a i n ien aw id zi, a n ie o t ych , o kt ó r ych się
st u d iu je"'. Ut w o r y jeg o w yd ają się częst o w ar ian t em własn eg o
życio r ysu , co m o gło b y n ie in t er eso w ać b ad acza jeg o d ziel, g d yb y
n ie f akt , że sam au t o r t ak w ielką p r zyw iązyw ał d o t eg o w agę.
Dlat eg o w jeg o w yp ad ku , o t yle b ar d zie j n iż w in n ych , n ab ier a
zn aczen ia zn ajo m ość ży cia p isar za.
Dziecińst w o i mło d ość. Er n est Miller Hem in g w ay u r o d ził
się 21 lip ca 1899 r . w p r zed m iejskiej d zieln icy Ch icag o , Oak Par k,
w st an ic Illin o is. Był zat em d zieckiem śr o d ko w eg o Zach o d u ,
kt ó r y t ak w ielu w yd al zn ako m it ych p isar zy, o b ser w at o r ó w życia
i sp ołeczn ości t ej części St an ó w . Po ch o d ził z klasy śr ed n iej,
n ad ającej t o n o b yczajo w ości m ałych m iast i w ielko m iejskich
o sied li w r o d zaju właśn ie Oak Par k, ale częst o o b yczajo w ości t ej
' St ar y r ep o r t er p isse [w :] Syg n o w an a; Er n est Hem in g w ay. Pr y.et .
B. Zieliński, sło w o w stęp n e K. Zar zecki, War szaw a 1975, s. 216.
r zu cał w yzw an ie sw o ją t w ó r czością i życiem . Był d r u g im , sp ośr ó d
sześciu , d zieckiem d r Clar en ce'a E. Hem in g w aya, lekar za i Gr ac e,
z d o m u Hali. Miał czt er y sio st r y (jed ną st ar szą o d sieb ie) i b r at a.
Z d w o jg a r o d zicó w o jciec w yw ier ał n iep o r ó w n an ie siln iejszy
wpły w w ych o w aw czy n a Er n est a. Większość w o ln eg o czasu
spęd zał p o za d o m em , n a w yp r aw ach m yśliw skich i węd kar skich ,
p o d czas kt ó r ych r ychło zaczął t o w ar zyszyć m u syn . W w ieku
d ziesięciu lat d o st ał już Er n est o d o jca sw o ją p ier w szą st r zelbę.
Od tąd p o o st at n ie lat a życia p o lo w an ie i węd kar st w o b yły
u lu b io n ym i r o zr yw kam i Hem in g w aya. Z w o li m at ki, u t alen t o -
w an ej śp iew aczki, Er n est u czył się g r ać n a w io lo n czeli, n ad
m u zykę p r zekład ał jed n ak o w iele b ar d ziej sp o r t i w yp r aw y
z o jcem . Wakacje p ańst w o Hem in g w ayo w ie spęd zali w sw ym
letnim domu „Windermere", położo n ym n ad jezio r em Wallo o n
w p ółn o cn o -zach o d n iej części p ółw ysp u Mich ig an . Na t er en ie
t ym m ieszkali In d ian ie st an o w iący częst o klien t elę d o kt o r a
Hem in g w aya. Er n est t o w ar zyszył n ier az o jcu w jeg o o d w ied zi -
n ach u In d ian ; d o st ar czyły o n e m o t yw ó w t em at yczn ych jeg o
t w ó r czości (n p . Ob ó z n u iiiJu ski — In d ian C^ cu n p } .
W szko le b ył u czn iem d o b r ym , ch oć n ie w yb it n ym , w n o -
szącym jed n ak sw ó j ży w y u d ział w życic sp ołeczn ości u czn io w -
skiej. Uczest n iczył w d ysku sjach , g r ał w szko ln ym p r zed st aw ie-
n iu , n ależał d o szko ln ej o r kiest r y, n ad e w szyst ko jed n ak lu b ił
sp o r t , kt ó r y u p r aw iał b ar d zo in t en syw n ie.
Mim o b r aku szczeg ó ln ych su kcesó w w n au ce szko ln ej p r ze -
jaw ia w cześn ie zain t er eso w an ia lit er ackie: w sp ółp r acu je ze szko l-
ną g azet ką, kt ó r ej zo st aje p óźn iej r ed akt o r em , jed n o cześn ie
d r u ku je p ier w sze sw e u t w o r y — w ier sze, o p o w iad an ia, f eliet o -
n y — w szkolnym czasopiśmie literackim < 'Trapeze . Jest więc
chłopcem zdolnym, dobrze rozwiniętym fizycznie, energicz-
n ym — słowem — jak się mawia — u d an ym . A jed n ak n ie
wszystko układa się w jego życiu pomyślnie. Nieporozumienia
między rodzicami, wynikłe z różnic temperamentu i poglądów,
szczególnie na temat wychowania, odciskają się przykrym
I WOJNA ŚWIATOWA
VII
piętnem na życiu emocjonalnym Ernesta, niechętnego zwłaszcza
purytańskicj normie obyczajowej, którą reprezentuje matka.
Konflikty te sprawiają, że dwukrotnie ucieka z domu, utrzymując
się jako robotnik, zmywacz naczyń czy też sparingowy partner
bokserski. W kilku epizodach młodzieńczych nieomal ociera się
o interwencję policji. Niektóre z tych doświadczeń znalazły
o d b icie w e w czesn ych o p o w iad an iach Hemingwaya. Wiosną
1917 roku, po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do wojny,
pisarz usiłuje, mimo protestów ojca, zaciągnąć się jako ochotnik
do czynnej służby w armii. Nie zostaje jednak przyjęty z powodu
u szko d zen ia o ka. W czer w cu t eg o r o ku u zysku je dyplom ukoń-
czenia szkoły średniej. Swoje ostatnie wakacje spędza z rodzicami
w Michigan, po czym przenosi się w lipcu do Kansas City, gdzie
otrzymuje pracę w redakcji dziennika Stap> w dziale miejskim,
z niewielką pensją 60 dolarów miesięczn ic. Okr es d zien n ikar s-
kiego terminowania w tej redakcji był dla Hemingwaya pierwszą
szkołą stylu. Wymagano od niego zwięzłych, plastycznie i żywo
przekazywanych wiadomości dla kroniki kryminalnej. Na tym
jednak nie wyczerpywały się ambicje ani jego, ani r ed akcyjn ych
kolegów, z których kilku próbowało swych sił także w literaturze
pięknej. Szczególnie musiały utkwić w pamięci Hemingwaya
dyskusje z Lionelem C. Moise i takie jego poglądy na temat dobrej
prozy, jak ten: „Czysto obiektywny opis jest jedyną formą
prawdziwej sztuki nowelistycznej"2. Pracował w dzienniku "Star"
zaledwie siedem miesięcy, ale okres ten stanowił dla Heming-
waya praktykę, która uczyniła zeń już kompletnego dzienni-
kar za.
I wojna światowa. Dowiedziawszy się wiosną 1918 roku
o r ekrutacji na włoski front ochotników do jednostek sanitarm ch
Czerwonego Krzyża, pisarz rezygnuje z pracy w redakcji dzien-
nika < 'Star i, po krótkim wypoczynku z redakcyjnym kolegą
J ('yt . w g : S. S a n d c r s o n , Hciiiiiif ;n 'ay, Lo n d o n 1% 1, s. 15. O ile
nie podano inaczej, cytaty w tłum. L. Elektorowie/a.
VIII ŻYCIE
w Michigan na jeszcze jednej wyprawie wędkarskiej, gnany
niepohamowaną żądzą przygód i niebezpieczeństw, wyrusza
w maju statkiem „Chicago" do Bordeaux. Na pokładzie płyną na
front oddziały amerykańskie i ochotnicy. Tu nieoczekiwane
p o lo n icu m . Ot o sp o t yka Hem in g w ay d w u p o lskich o ch o t n ikó w
płynących do Francji i zaprzyjaźnia się z nimi. Są to porucznicy
Adam Chocianowicz i Antoni Galiński, których w kilka lat później
umieści pod ich prawdziwym i n azw iskam i w sw ej n ig d y n ie
ukończonej powieści Along with Youth: A Novel (Razem z mło-
dością. Powieść). Obaj Polacy dobrze zapisali się w pamięci
Hem in g w aya i d o w ied li — mawiał — głębokiej różnicy między
Polakami, a „polaczkami" (polacks)3, jak pogardliwie zwą Amc-
rykanic pośledniejszych przedstawicieli Polonii.
Z Bordeaux, poprzez wojenny Paryż, w którym zatrzymał się
dwa dni, dotarł pisarz do Mediolanu. Tu doznał pierwszego
wstrząsającego spotkania z wojną, gdy po wybuchu fabryki
amunicji pomagał uprzątać szczątki ciał zatrudnionych w niej
kobiet i mężczyzn. W czternaście lat później napisze o tej tragedii
w opowiadaniu Historia naturalna umarłych (A Natural History of
the Dead). Z Mediolanu wraz ze swym Oddziałem Czwartym
Amerykańskiego Czerwonego Krzyża, w którym był kierowcą
ambulansu sanitarnego, został Hemingway wysłany do miejsco-
wości Schio, na stosunkowo spokojny odcinek frontu. Wkrótce
jednak, na własną prośbę, przeniesiono go na front wschodni,
gdzie w dolinie rzeki Piave toczyła się włoska ko n t r o f en syw a
przeciw Austriakom. Zetknął się tam po raz pierwszy z DOS
Passosem, biorącym udział w wojnie już od 1916 r.
Jakby nie dość mu było niebezpieczeństw bombardowania
w tej części frontu, gdzie prowadził kantynę Czerwonego Krzyża,
Hem in g w ay za zgodą oficerów włoskich dostarcza sam żywność
w p r o st d o f r o n t o w ych o ko p ó w . I o t o 8 lip ca 1918 r o ku , g d y
3 Po r .: C. B a k e r , Er n est Hem in g w ay: A Lif e Sr o r y, New Yo r k 1969,
s. 40.
IX
I WOJNA ŚWIATOWA
w pobliżu wioski Fossalta di Piave rozdzielał czekoladę włoskim
żołnierzom podczas ataku artylerii austriackiej, wybuch pocisku
zabija stojącego obok żołnierza, ciężko rani drugiego, lżej —
samego Hemingwaya, który oszołomiony bierze na plecy rannego,
aby go zanieść do punktu sanitarnego. Wtedy dostaje w n o g i
serię z karabinu maszynowego. Najsilniej uszkodzone zostaje
kolano. Dzieje się to na dwa tygodnie przed jego dwudziestymi
urodzinami i w niespełna dwa miesiące od wylądowania w Euro-
pie. Przeszedł potem przez szpital polowy, następnie szpital
w Med io lan ie, g d zie w su m ie, p o d czas d w u n ast u ko lejn ych
operacji, wyjęto z jego ciała ponad dwieście dwadzieścia odłam -
ków. Pełen hartu, a przy tym towarzyski i wesoły, cieszy się
w szpitalu przyjaźnią kolegów. I nie tylko ich... Z sympatią
(gorąco odwzajemnianą) odnosi się do niego także siostra szpi-
t aln a, Ag n es Han n ah vo n Ku r o vsky — p r o t o t yp Cat h er in e
Barkley z Pożegnania s bronią (A Farewell to Anns).
Jeszcze jako r eko n w alescen t p o w r aca o ch o t n iczo n a f r o n t
podczas wielkiej włoskiej ofensywy, lecz następ n eg o d n ia d o st aje
żółtaczki i znów znajduje się w szpitalu. Niebawem podpisane
zostaje zawieszenie broni między Austrią i Włochami, He-
mingway odbywa jeszcze podróż statkiem na południe Włoch,
zwiedzając Sycylię, nim w dniu 21 stycznia 1919 r. powróci do
Chicago, gdzie schodzącego o lasce z okrętu „Giuseppe Verdi"
powita ojciec i siostra. Przyjmowany jest w ojczyźnie jako
bohater, w prasie ukazują się notatki o młodocianym komba-
tancie, pierwszym powracającym z włoskiego frontu rannym
Am er ykan in ie. Lo kalne pismo prosi go o wywiad, nadchodzą
zaproszenia do kilku szkół i klubów, w których barwnie opowiada
Hemingway o swych przeżyciach wojennych. W lipcu 1919 r. jest
już w na tyle dobrej formie zdrowotnej, że może wybrać się do
północnego Michigan, Spędza tam czas na łowieniu ryb, czytaniu,
rozmyślaniu o własnej przyszłości, którą już widzi wyraźnie
w powołaniu pisarskim. Jedna z tych jego wypraw wędkarskich
d o st ar czy m u t em at u d o zn ako m it eg o o p o w iad an ia Rzeka d w ó ch
x ŻYCIE
ser c { Big Tw o -h ear t ed River ), kt órego centralną postacią jest
młodzieniec, Nick Adams.
Okres terminowania. Z początkiem 1920 r. rozpoczyna
Hemingway pracę w tygodniowym magazynie pisma The To-
ronto Star'> i do polowy maja dostarcza dziesięciu artykułów.
Wkrótce wyjeżdża z Toronto rezygnując ze stałej pracy w redakcji
pisma, do którego jednak posyłać będzie przez cztery lata, mniej
lub bardziej regularnie, materiały do druku. W sumie było tych
korespondencji sto pięćdziesiąt cztery. Dotyczyły zarówno wy-
praw wędkarskich, myślistwa, niektórych zdarzeń z kroniki
kryminalnej, jak i licznych podróży Hemingwaya, które przedsię-
brał bądź z własnej inicjatywy, bądź na zlecenie redakcji.
Z Toronto przeprowadza się do Chicago, wchodząc w bliski
kontakt z kręgami młodych pisarzy tworzących tzw. „grupę
z Ch icag o ". Po zn aje t u Sh er w o o d a An d er sen a, jed n eg o z n aj -
wybitniejszych pisarzy amerykańskich tego czasu. W jesieni
1920 roku przyjmuje pracę w miesięczniku spółdzielczym The
Cooperative Commonwealth . W tym to czasie poznaje swoją
przyszłą żonę, Elisabeth Hadley Richardson, z którą bierze ślub
3 września 1921 r. Wkrótce potem Hemingway rezygnuje z pracy
w «Th e Co o p er at ive Co m m o n w ealt h » i — zao p at r zo n y w list y
polecające Andersena do kilku jego znajomych Amerykanów
zamieszkałych w Paryżu — w yr u sza z żoną 8 grudnia jako
ko r esp o n d en t «Th e To r o n t o St an d o Eu r o p y. W p akiecie list ó w
figurują adresy m. in. wybitnej pisarki amerykańskiej Gertrudy
Stein, właścicielki firmy księgarsko-wydawniczej „Shakespeare
an d Co m p an y", Sylw ii Beach (u kt ó r ej p o zn a Jam esa Jo yce'a)
i głośnego już wtedy poety Ezry Pounda. Przed wyjazdem otrzy-
muje w Chicago dwa wysokie włoskie odznaczenia wojenne: Me-
d ag lia d 'Ar g en t o al Valo r e Milit ar e i Cr o ce al Mer it o d i Gu er r a.
Amerykanin w Paryżu. W Paryżu Hemingwayowie zatrzy-
mują się w hotelu „Jacob", wskazanym przez Andersena, potem
zamieszkają w pobliżu Place du Tertre. Pisarz wkrótce odwiedza
Gertrudę Stein, przynosząc jej do oceny fragment powieści
AMERYKANIN W PARYŻU
XI
i kilka wierszy. Podobały się jej wiersze, natomiast zlekceważyła
powieść. Mówiła: „za dużo tu opisu, i to niezbyt dobrego. Zacznij
raz jeszcze, z większą koncentracją"4. Gdy jednak później dał jej
d o p r zeczy t an ia o p o w iad an ie W Mich ig an { Up in Mich ig an )
napisane w Paryżu, pochwaliła je, choć określiła jako inaccro-
chable, tj. podobne do obrazu nie nadającego się do powieszenia na
ścianie. Epitet ten nie zmartwił jednak debiutanta, skoro w ten
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
