estetyka, POMOCE NAUKOWE, Estetyka
Etery i epoksydy, chemia, 0, httpwww.pg.gda.plchemKatedryOrganaindex.phpoption=com content&view=category&id=34&Itemid=57&lang=pl, Technologie Ochrony Środowiska, Chemia Organiczna I dla sem. IV
Etery i epoksydy(1), chemia, 0, httpwww.pg.gda.plchemKatedryOrganaindex.phpoption=com content&view=category&id=34&Itemid=57&lang=pl, Technologie Ochrony Środowiska, Chemia Organiczna I dla sem. IV
Etyka nauczycielska – notatki do diagnozy, Pedagogika, Etyka Pracy Nauczyciela
Etyka - kodeks, Psychologia, Specjalizacje, Psychometria stosowana, Etyka postępowania diagnostycznego
Evolution of solid-phase microextraction technology, Artykuły naukowe, SPME i HS-SPME
Ergonomia - problemy techniczne i organizacyjne, BHP, ergonomia
Estry, bio, Chemia, Biofizyka, Toksykologia, Chemia Organiczna
Etnografia lokalnych znaczeń. Monografia społeczności lokalnej okolic Dziewieniszek na Wileńszczyźni, !!! ART (Sztuka) Newest, Kultura i sztuka
Evaluation of Sty-But polymers using High temperature SHS-GC, Artykuły naukowe, Polimery i ich analiza
Etnografia jako narzÚdzie diagnostyczne w procesie doradztwa naukowego, Antropologia, Antropologia ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]//-->Problemy Zarządzania, vol. 9, nr 2 (32): 30 – 50ISSN 1644-9584, © Wydział Zarządzania UWEtnografia jako narz dzie diagnostycznew procesie doradztwa naukowegoAleksander Chrostowski, Monika KosteraDoradztwo naukowe to metoda doradcza cz ca ze sob proces badawczyi osobiste zaanga owanie inicjatora, polegaj ce na wprowadzaniu zmianw funkcjonowanie organizacji. W procesie tym wa ny jest udzia klienta nawszystkich etapach, a celem jest doprowadzenie do uczenia si organizacji.Charakterystyczna jest d ugotrwa o tego typu doradztwa, ale jednocze nieoferuje ono cenn mo liwo wpierania zrównowa onego wzrostu (sustaina-bility) organizacji. W ramach procesu doradztwa naukowego wykorzystywanes ró ne metody badawcze, w tym cz sto o charakterze jako ciowym. W niniej-szym artykule prezentujemy zalety wykorzystania etnografii na etapie diagnozy.Metody etnograficzne, polegaj ce na zanurzeniu si w kultur badanego terenu,zmierzaj ce do poznania wzorców, na podstawie których funkcjonuje podsystemspo eczny organizacji, mog by wskazane w doradztwie naukowym ze wzgl duna stabilizacj rozwi za i ugruntowanie modeli diagnostycznych. Stabilizacjawynika z zakorzenienia wdro e w kulturze, a ugruntowanie – na stworzeniumodeli bliskich praktyce. Jednocze nie forma, jak przyjmuje doradztwo prze-prowadzane z zastosowaniem etnografii, jest szczególnie stosowna dla inicjo-wania ukierunkowanej zmiany.1. WprowadzenieDoradztwo naukowe (ActionResearch)cieszy się od lat wielka popular-nością, a ostatnio, od lat 90., naukowcy poddają je pogłębionej, systema-tycznej refleksji, szczególnie dotyczącej stosowanych metod i możliwości,jakie oferuje przy rozwiązywaniu problemów organizacyjnych i branżowych(np. Eden i Huxham 1996; Greenwood i Levin 1998; Reason i Bradbury2001). W Polsce nadal jest stosunkowo mało znane, choć zaczęły się na tentemat pojawiać polskojęzyczne publikacje (Chrostowski 2006, 2008; Chro-stowski i Jemielniak 2008). Ta mniejsza popularność doradztwa naukowegow Polsce niż w innych europejskich krajach wiąże się prawdopodobniez długotrwałością i ryzykownością procesu badawczego i aplikacyjnego przyjednoczesnym nastawieniu przez zarządy na osiąganie szybkich efektów(Obłój 1995). Pomimo uznania użyteczności tej metody przy doradztwiestrategicznym (Kubr 1986), nie jest ona zbieżna z interesami wielkich kor-30Problemy ZarządzaniaEtnografia jako narzędzie diagnostyczne w procesie doradztwa naukowegoporacji konsultingowych (Mezirow 1991), a pozostaje raczej domeną firmmałych, niezależnych bądź afiliowanych przy uniwersytetach (por. ActionResearch 2010). Jest to efekt dużego ryzyka spowodowanego trudno prze-widywalnymi efektami końcowymi, często rozciągniętymi w czasie i możli-wymi do oceny po latach. Jednakże zalety tej metodologii są bardzo znaczące– jako jedna z nielicznych (obok wydarzenia przedsiębiorczego, Johannisson2005) umożliwia bezpośredni i aktywny udział badacza w działaniu organi-zacji, rozwijanie teorii i jednocześnie posiada znaczenie praktyczne (Senge1998; Morgan 2002). W ramach procesu doradztwa naukowego wykorzy-stywane są metody badawcze na ogół o charakterze jakościowym, ze względuna ich orientację procesową (Kostera iŚliwa2010). Między innymi dodiagnozowania organizacji używa się metod inspirowanych badaniami etno-graficznymi (Kostera 2003).W tym artykule przedstawiamy walory doradztwa naukowego i argu-mentujemy,żewykorzystanie metod inspirowanych etnografią może byćbardzo wartościowe ze względu na silnie pozytywny efekt synergetycznymiędzy takimi metodami a zaletami doradztwa naukowego. Naszym zdaniemmogą one wybitnie poprawić zakorzenienie doradztwa naukowego w kul-turze uczestników organizacji, a także korzystnie wpłynąć na stabilnośći jednocześnie radykalność wdrażanych zmian. Dzieje się tak dlatego,żediagnoza organizacji za pomocą metod inspirowanych etnografią oferujemateriał bliski praktyce, a zarazem reprezentujący różnorodność zawartąw kulturze. Jednocześnie forma, jaką przyjmuje, jest szczególnie stosownadla inicjowania ukierunkowanej zmiany.2.Action Research,czyli doradztwo naukoweDoradztwo naukowe to metodałączącaze sobą proces badawczy i oso-biste zaangażowanie inicjatora, polegające na wprowadzaniu zmian w funk-cjonowanie organizacji. W procesie tymprzede wszystkim koncentruje się na dokonaniu trwałej zmiany, czyli na efekciekońcowym dla klienta. Przy jednoczesnej możliwości weryfikacji i/lub rozwoju teorii.Podstawową różnicą pomiędzy doradztwem tradycyjnym a naukowym jest założenie,żeto klient przy pomocy doradców zewnętrznych przygotuje diagnozę, propozycjerozwiązań i wdrożenia. Kluczową rolą doradcy staje się przygotowanie i wyeduko-wanie klienta, aby poradził sobie w tym procesie (Chrostowski 2008: 214).Charakterystyczny dla doradztwa naukowego jest zestaw jednoczesnychwarunków, które musi spełnić. Przyjmuje się,żejestdemokratycznym procesem mającym na celu zdobycie wiedzy praktycznej. Ma on zazadanie połączyć działanie i refleksje, teorię i praktykę, poprzez działanie z innymi,w procesie poszukiwania rozwiązań problemów o dużej dla ludzi wadze oraz poszu-kiwanie możliwości rozwoju osób indywidualnych i całych społeczności (Reasoni Brandbury 2001: 2).vol. 9, nr 2 (32), 201131Aleksander Chrostowski, Monika KosteraCentralne dla doradztwa naukowego pojęcie działania bywa wywodzoneod teorii działania Silvermana (1970). Z jednej strony jest to rozumieniepragmatyczne – nie cele organizacji są kluczowe dla zrozumienia ich istoty,ale to, co konkretnie organizacje robią i co do tego działania prowadzi.Z drugiej strony jest to rozumienie symboliczne, gdyż zdaniem autora toobiekty kulturowe odgrywają kluczową role – aktorzy używają ich, by uczy-nić swoje działania sensownymi i by móc o nich racjonalnie opowiedzieć.Te obiekty posiadają siłę normatywną, np. poprzez tożepo członkach orga-nizacji oczekuje się,żebędą się zachowywać w określony sposób. Działaniejest więc zarówno sensem istnienia organizacji, jak i efektem końcowymzłożonego kontekstu kulturowego. Nie jest to rozumienie odległe od tego,jakie prezentuje Strauss (1993), a mianowicieżedziałanie ma sens jedyniewtedy, gdy istnieje konkretny działający podmiot oraz gdy można je umiej-scowić w uniwersum kulturowym. Zdaniem Straussa działanie może byćuznane za racjonalne jedynie wtedy, gdy działający zna jegoźródła.Wielu badaczy dopatruje się korzeni doradztwa naukowego w podejściusystemowym (np. Gibson i Hugnes 1994; Reason i Bradbury 2001). Syste-mowe patrzenie naświat(Koźmiński 1974; Zawiślak 1978) i zachodzącew nim relacje dały charakterystyczne dla doradztwa naukowego uniwersalnei holistyczne spojrzenie na rzeczywistość (Gibson i Hugnes 1994). Począt-kowo doradztwo naukowe polegało na połączeniu badań w terenie organi-zacyjnym z eksperymentowaniem. Eksperyment taki miał za zadanie wyra-żanieteorii w taki sposób, by rezultaty eksperymentu mogły ponownie byćbezpośrednim odniesieniem do teorii (Lewin 1939). Celem było opracowa-nie takiej metodologii badań organizacji, która może być bezpośredniowdrożona w praktyce. Warunkiem zachowania wymogu naukowości byłoprzyjęcie, iż doradztwo naukowe nie jest dostosowane do zwykłego doradz-twa i wymaga kwalifikacji naukowych oraz znajomości metodologii (np.Argyris i Schon 1974; Ebbutt 1983; Elliot 1991; Whyte 1991). Jednocześnienastąpiła ewolucja. W pierwszym okresie badacze doradztwa naukowegoskupiali się głównie na wdrażaniu teorii, a relacje z praktykami postrzeganojako tło. Z czasem dialog ześrodowiskiemzainteresowanych bezpośredniopraktyków stał się integralną częścią procesu doradztwa naukowego. Spo-wodowało to pojawienie się podwójnego celu w badaniu doradztwa nauko-wego: wytworzenie użytecznego zasobu wiedzy wynikającego z badań i jed-noczesna pomoc ludziom zaangażowanym w badanie w uzyskaniu lepszegozrozumienia sytuacji, w której się znajdują, co ułatwiać im miało rozwiązy-wanie własnych problemów (Morgan 2002). Wykształcił się symbiotyczny,wzajemnie uzupełniający związek miedzy teorią a praktyką, charaktery-styczny dla tej metodologii (Greenwood i Levin 1998). Doradztwo naukowema za zadanie generować pomysły, nowe związki, relacje, rozwiązania orazwzbogacać myśli i działania. Istotne jest także uświadamianie, jakie mamiejsce w trakcie procesu (Deshler i Ewert, 1995), co wymaga bezpośred-niego zaangażowania jego uczestników, oraz systematycznie podejmowany32Problemy ZarządzaniaEtnografia jako narzędzie diagnostyczne w procesie doradztwa naukowegowysiłek w kierunku poznania badanego zjawiska. Dlatego doradztwonaukowe to proces, w którym badacze wspólnie z praktykami (adresatamibadań), czyli ludźmi wywodzący się ześrodowiska,w którym wystąpił prob-lem, systematycznie poszukują odpowiedzi na nurtujące ich problemy.W powszechnie cytowanej definicji Argyrisa, Putnama i Smitha (1985)projekty doradztwa naukowego:−wymagają prowadzenia zmian-eksperymentów, koncentrują się na real-nych problemach w organizacjach i celem ich jest pomoc klientowi,−wymagają przeprowadzenia cyklu identyfikacji problemu, planowania,działania i oceny,−z reguły zawierają w sobie reedukację, powodującą zmianę schematówmyślenia i działania u uczestników,−stanowią wyzwanie wobec status quo w organizacji,−dążą do jednoczesnego przyczynienia się do wzbogacenia wiedzy, tak w na-ukach społecznych, jak i w praktyce, ustanowienia wysokich standardówdla rozwoju teorii oraz empirycznie testowanych propozycji dla praktyki.Obecnie główny nacisk kładzie się na systematyczne poszukiwanie roz-wiązań przez uczestników. Powinno być ono przeprowadzane zespołowo;kluczowa na każdym etapie jestścisławspółpraca głównych aktorów (Kem-mis i McTaggert 1988).Badania umożliwiają uczestnikom organizacji wpływ i współodpowiedzial-ność za efekty badań, a tym samym zwiększają ich odpowiedzialność orazsatysfakcję i wpływ na realizację zamierzonego celu. Doradztwo naukowełączywięc w sobie nierozerwalnie trzy elementy: badania, działania i współ-uczestnictwo (Greenwood i Levin 1998). Głównym zasobem, na którym opierasię doradztwo naukowe, jest przede wszystkim wiedza, doświadczenie. Procesprzebiega w sposób schematyczny: plan–działanie–refleksja. Proces jest sto-sunkowo ustrukturalizowany, doradca i badacz w jednej osobie koordynujepracę, lecz istnieje duża możliwość zmiany, redefinicji i przewartościowaniaw zależności od potrzeb praktyki. Najczęściej celem, do jakiego zmierzadoradztwo naukowe, jest wprowadzenie zmiany organizacyjnej. Wyniki bada-nia powinny być użyteczne dla organizacji i powinny umożliwiać im większąkontrolę nad ich własnym położeniem oraz polepszanie istniejącej sytuacjipoprzez zmobilizowanie ich zróżnicowanych zasobów.Istnieją dwie głównie, najbardziej znane odmiany doradztwa naukowego:Participatory Action Research(Whyte 1991) iCommunity Action Research(Senge i Scharmer 2001).Participatory Action Research(PAR) jest to metodapolegająca na naukowym podejściu do rozwiązywania praktycznych prob-lemówświataspołecznego przy szerokim udziale osób, których ten problemdotyczy, z pożytkiem dla wiedzy społecznej (Whyte 1991). Istnieją trzy moż-liwe sposoby podejścia do wdrożenia w praktyce postulatu współdziałaniaw ramach PAR (Whyte 1991):−oficjalne trójstronne komitety, w których reprezentowane są interesypracowników, zarządów oraz państwa,vol. 9, nr 2 (32), 201133Aleksander Chrostowski, Monika Kostera−nieoficjalne sieci eksperymentujących przedsiębiorstw,−specjalnie projektowane konferencje badawcze i warsztaty.Temat badań bierze swój początek z samej społeczności, pomoc prakty-kom jest nadrzędnym zadaniem badacza. Celem ostatecznym jest na ogółradykalna transformacja rzeczywistości i przyczynienie się do zwiększeniaświadomości(Hall i Kidd 1978). PAR kładzie nacisk na trzy elementy: udziałwiedzy teoretycznej w procesie zmian, przejawiający się zaangażowaniembadacza, uczestnictwo tych, których zmiany mają dotyczyć, i działania gene-rujące rozwiązania (Whyte 1991). Podejście to pozwala rozwiązywać prob-lemy w co najmniej dwóch dziedzinach, którymi zajmują się menedżerowie:przeprojektowywanie (zmiana organizacyjna) oraz wydajność. Przeprojek-towywanie (zmiana organizacyjna) napotyka zawsze dwa typy problemów,tj. jej uczestników oraz zakłóceń w jej funkcjonowaniu. Pierwszy wynikaz faktu,żeludzie obawiają się zmian, które wprowadzają niepewność w ichsytuację (Lewin 1948). Pomocne w tym przypadku jest współuczestniczeniew badaniach poprzedzających przeprojektowywanie, a także na późniejszychetapach. Włączenie do badań pomaga lepiej zrozumieć działanie organizacji,a zatem celowość i pozytywne skutki zmian. Taki zbiorowy udział dobrzesprawdza się w zakresie podnoszenia wydajności, gdyż często wiąże się zewzrostem motywacji i zaangażowania (Lewin 1948).Community Action Research(CAR) to druga klasyczna odmiana doradz-twa naukowego. Wiąże się z ufundowaniem przez grupę amerykańskichfirm Centrum dla Nauki Organizacyjnej (MIT) w 1991 r. Założenie wyj-ściowedla powstania CAR to potrzeba budowania wiedzy dla zmian trans-formacyjnych na dużą skalę. Niezbędne w realizacji tego celu było budo-wanie współpracy i postawy zakładającej głębokie zaangażowanie w bycieczłonkiem wspólnoty (Senge i Scharmer 2001). CAR odwołuje się do tra-dycji akcji doradztwa naukowego osadzonej wewnątrz dużej społecznościdokonującej zmiany i zorientowanej na wspólny projekt. Ideologia CARzakłada,żewiedza to działanie, a działanie to wiedza. Podejście to wyróż-nia rozwijanie relacji między rozwiniętymi organizacjami a konsultantami,badaczami i innymi osobami zaangażowanymi w projektach, wspieraniepostępu w organizacjach poprzez międzyorganizacyjną więź, budowanie bazywiedzy międzyorganizacyjnej, przydatnej dla innych praktyków. Centralnejest tu założenie,żeorganizacje powinny ewoluować zgodnie z otoczeniemi aktualnym stanem wiedzy. Wszystko to powinno się odbywać w atmosfe-rze bezpieczeństwa, refleksyjności i zaufania (Senge i Scharmer 2001).Interesująca odmianą doradztwa naukowego jest metodologia naukiw działaniu (ActionScience),której twórcami są Argyris, Putman i Smith(Argyris, Putman i Smith 1985; Friedman 2001). Punktem wyjścia jestpotrzeba generowania użytecznej wiedzy nie tylko w celu objaśnianiaświata,ale zarazem takiej, która pokazuje, jak można go zmieniać. Podobnie jakklasyczne doradztwo naukowe, jest to więc metodologia zarazem naukowa,jak też interwencyjna.Action Sciencejest przede wszystkim związana z sytu-34Problemy Zarządzania [ Pobierz całość w formacie PDF ]
