Europejski Kodeks Dobrej Administracji, Administracja UŁ, Administracja I rok, Nauka administracji, Nauka administracji, inne
Ewa Foley - Sposoby relaksacji, relaks
Ewa Pałaczyńska - Winek - Oskar i reszta. Świat widziany oczami dziecka.DZIECKO, Ksiazki, Podręczniki
Ewa Dąbrowska - Przywracając zdrowie żywieniem, ➡ ZDROWIE
Ewa Jeleń-Kubalewska - Cierpienie i śmierć jako współczesny performans medialny. Perspektywa performatyczna,
Ewa Jagiełło - Etnograf w cybermedynie. Próba zastosowania etnograficznej analizy zawartości,
Ewangelia+wed c5 82u+ c5 9bwi c4 99tego+ c5 81ukasza, INNE - RÓŻNOŚCI, teologia
Ewa Domańska - Zwrot performatywny we współczesnej humanistyce, Teksty różnorodne - kultura, film, literatura, sztuka
Evanescence - You (incomplete), Nuty inne, Evanescence
Ewa Pałczyńska Winek - Oskar i reszta, aaaaaaaaaaaaaaaaaa, Kolekcja Złotych Myśli do zachomikowania +2000p
Ewa Gorlecka-Łabiak - Specyfika działania banków hipotecznych w Polsce, Inne publikacje
[ Pobierz całość w formacie PDF ]//-->ZeszytyUniwersytet Ekonomiczny w KrakowieNaukoweProblemy społeczne, polityczne i prawne870Kraków 2011Ewa Gorlecka-ŁabiakSpecyfika działania bankówhipotecznych w Polsce1. WprowadzenieJednym z kluczowych czynników wpływających na rozwój rynku nierucho-mości jest obecność wyspecjalizowanych instytucji finansowych, zapewniającychsprawny i kompleksowy proces ich finansowania. Banki uniwersalne, finansującdługoletnie kredyty hipoteczne krótkoterminowymi depozytami, napotykajątrudności związane ze spadkiem stóp procentowych i odpływem części depo-zytów. Problemy z płynnością sektora bankowego i dostępu do długoterminowegorefinansowania sprawiają, że rola specjalistycznej bankowości hipotecznej, przyodpowiednim wsparciu legislacyjnym i fiskalnym, mogłaby wzrosnąć.Decydujące impulsy do powstania i rozwoju instytucji banku hipotecz-nego i listów zastawnych wyszły z terenów obecnej Polski, Francji i Niemiecw XVIII w. W Europie pierwszą instytucją kredytową wyspecjalizowaną w udzie-laniu kredytów hipotecznych i emitującą listy zastawne było założone w 1770 r.Śląskie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie udzielające kredytów dla rolnictwa,szczególnie pomocnych w procesie oddłużenia szlachty po wojnie siedmiolet-niej (1756–1763) [Gąsowska 2000, s. 61–62]. Wiele wypracowanych wówczasrozwiązań prawnych i organizacyjnych upowszechniło się potem w całej Europiei przyczyniło się do powstania pierwszych banków hipotecznych, a towarzystwakredytowe ziemskie stały się wzorcem kilku odmian mechanizmu bankowościhipotecznej: rozwiązania duńskiego czy niemieckiego [Lis 2008, s. 106–107].Warto również wspomnieć o przedwojennej tradycji bankowości hipotecznejw Polsce. W latach 20. XX w. w Warszawie założono specjalną instytucjęlistów zastawnych – Towarzystwo Kredytowe Przemysłu Polskiego, celem jegodziałalności było udzielanie długoterminowych kredytów w listach zastawnych154Ewa Gorlecka-Łabiakzabezpieczonych hipotecznie na nieruchomościach, maszynach i urządzeniachzakładów przemysłowych funkcjonujących w granicach Rzeczypospolitej Polskiej[Kanigowski 2001, s. 35]. Podobne instytucje rozwijały się także w Poznaniu,we Lwowie i w Krakowie. Od 1870 r. założono ogółem 14 towarzystw kredy-towych miejskich. Listy zastawne stanowiły popularny i bezpieczny instrumentfinansowy, wynikający z korzystnych warunków ich oprocentowania i zaufaniainwestorów do wysokiego standardu ich bezpieczeństwa, a ich emisje dokonywanebyły w znacznych kwotach. W Polsce międzywojennej przepisy dotyczące bankówhipotecznych i emitowanych przez nie listów zastawnych regulowało Rozporzą-dzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 17 marca 1928 r. o prawie bankowym(Dz.U. nr 34, poz. 321, art. 68–83) [Gąsowska 2000, s. 120]. List zastawny utraciłswoje znaczenie w Polsce po zakończeniu II wojny światowej wraz ze zmianąustroju społeczno-gospodarczego [szerzej: Kanigowski 2001, s. 51–59].Banki hipoteczne, zgodnie z intencją polskiego ustawodawcy (Ustawa z dnia29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych, t.j. Dz.U.z 2003 r., nr 99, poz. 919, ze zm., cytowana dalej jako u.l.z.b.h) działają jako bankiszczególne, które dysponują specyficznym instrumentem finansowym, w postacilistów zastawnych. Listy zastawne są rodzajem dłużnych papierów wartościowych,a dokładniej obligacji, które mają prawo emitować jedynie banki hipoteczne.Wyróżniamy dwa ich rodzaje: hipoteczny list zastawny, którego podstawę emisjistanowią wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipotekami, orazpubliczny list zastawny, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności bankuhipotecznego z tytułu: kredytów w części zabezpieczonej wraz z należnymi odset-kami, gwarancją lub poręczeniem Narodowego Banku Polskiego, EuropejskiegoBanku Centralnego, rządów lub banków centralnych państw członkowskich UniiEuropejskiej, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz gwarancjąlub poręczeniem Skarbu Państwa. Instytucja publicznego listu zastawnegokonstrukcją prawną odpowiada hipotecznemu listowi zastawnemu, ale różni sięod niego podstawą emisji [Mojak 2006, s. 96].List zastawny stanowi doskonałe narzędzie pozyskiwania środków pienięż-nych przeznaczonych na kredyt długoterminowy, sprzężony z zabezpieczeniemrzeczowym, jakim jest hipoteka obciążająca określoną nieruchomość [Herapoli-tańska i Michalski 2001, s. 372]. Z uwagi na restrykcyjne przepisy, nakładającena emitenta obowiązek wielostopniowego zabezpieczenia ich emisji i obrotu,listy zastawne charakteryzują się niskim stopniem ryzyka finansowego gwaran-towanym przez ustawę o listach zastawnych i bankach hipotecznych, co więcej– polski list zastawny uzyskał notyfikację Komisji Europejskiej jako europejskiinstrumenteligible bond– inaczejcovered bond,tj. obligacja o kwalifikowanejjakości zabezpieczenia [Informacjaprasowa…2008].Specyfika działania banków…155Mechanizm hipoteczny polega na tym, że bank hipoteczny agreguje łączneżądania klientów o takiej samej stopie procentowej, terminie spłaty, warunkachkredytowych i na tej podstawie emituje listy zastawne. Sprzedawane są one inwe-storom instytucjonalnym lub indywidualnym na rynku kapitałowym. Kredytyhipoteczne będące podstawą emisji listów zastawnych pozostają w bilansie bankuhipotecznego, a dochód pochodzący ze sprzedaży listów zastawnych przeznaczanyjest na finansowanie działalności kredytowej [Lis 2008, s. 107]. Warto podkreślić,że banki hipoteczne, korzystając z możliwości emisji listów zastawnych, posiadająniewątpliwą przewagę konkurencyjną nad bankami uniwersalnymi.2. Specjalizacja banków hipotecznychUstawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych przywróciła bankihipoteczne w polskim powojennym systemie bankowym, a wraz z nimi listyzastawne jako nowy instrument rynku kapitałowego w Polsce [Mojak 2006,s. 95]. Ustawodawca określa je jako banki specjalistyczne, działające na podstawieprzepisów tej ustawy, a w sprawach nią nieuregulowanych, stosujące się do zasademisji, obrotu i wykupu hipotecznych listów zastawnych, gdzie mają zastoso-wanie przepisy: Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkachwprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotuoraz o spółkach publicznych (Dz.U. nr 184, poz. 1539); Ustawy z dnia 29 lipca2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. nr 183, poz. 1538) orazUstawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (Dz.U. z 2001 r. nr 120, poz. 1300,ze zm., z wyjątkiem przepisów art. 7 ust. 1 i 2 oraz art. 28–39). Natomiast dozasad tworzenia, organizacji i działania banków hipotecznych nieuregulowanychw niniejszej ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy Prawo bankowe(Dz.U. z 2009, nr 144, poz. 1176) oraz o NBP (Dz.U z 2005 r., nr 1, poz. 2).Banki hipoteczne mogą być powoływane tylko w formie spółki akcyjnej, a ichwyposażenie kapitałowe może być określone w drodze uchwały przez KomisjęNadzoru Finansowego (zwaną dalej KNF). Ustawa definiuje katalog podstawo-wych czynności banku hipotecznego (art. 12 u.l.z.b.h może stanowić definicjębanku hipotecznego), do których należą: udzielanie kredytów zabezpieczonychhipoteką; udzielanie kredytów niezabezpieczonych hipoteką a zabezpieczonychw pełnej wysokości wraz z odsetkami przez Skarb Państwa, NBP, Unię Euro-pejską lub jej państwa członkowskie, EBOiR, EBI lub MBOiR; nabywanie wierzy-telności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonychhipoteką oraz wierzytelności z tytułu kredytów niezabezpieczonych hipoteką;emitowanie hipotecznych listów zastawnych, których podstawę stanowią wierzy-telności banku hipotecznego z tytułu: udzielonych kredytów zabezpieczonych156Ewa Gorlecka-Łabiakhipoteką oraz nabytych wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przeznie kredytów zabezpieczonych hipoteką, oraz emitowanie publicznych listówzastawnych, których podstawę stanowią: wierzytelności banku hipotecznegoz tytułu udzielonych kredytów niezabezpieczonych hipoteką oraz nabyte przezbank hipoteczne wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez niekredytów niezabezpieczonych hipoteką.Powyższy zbiór czynności banku hipotecznego jest katalogiem zamkniętym,a jego uzupełnieniem, w celu uelastycznienia jego działalności, jest sprecyzo-wanie możliwości przeznaczenia wolnych środków w inwestycje o wysokimstopniu pewności (art. 16, pkt 1, u.l.z.b.h.). Opis czynności banku hipotecznegouwidacznia jego specjalizację w udzielaniu kredytów hipotecznych i refinanso-waniu ich za pomocą listów zastawnych, a także określa jego rolę jako pośrednikapomiędzy rynkiem nieruchomości a rynkiem kapitałowym. Pozostałe czynnościmają charakter jedynie pomocniczy (por. 15, pkt 1 u.l.z.b.h.). Działalność bankówhipotecznych wyznaczają:– zasada pełnej specjalizacji: określenie podstawowych czynności bankówhipotecznych;– granica obiegu: łączna kwota nominalnych wartości znajdujących się w obro-cie listów zastawnych banku hipotecznego nie może przekroczyć 40-krotnościjego funduszy własnych, z zastrzeżeniem ust. 2 (art. 17 pkt 1 u.l.z.b.h);– zasada pełnego pokrycia: łączna kwota nominalnych wartości znajdującychsię w obrocie hipotecznych listów zastawnych nie może przekraczać sumy nomi-nalnych kwot wierzytelności banku zabezpieczonych hipoteką (należy przez torozumieć hipotekę na rzecz banku hipotecznego ustanowioną na prawie użytko-wania wieczystego lub prawie własności nieruchomości położonej na obszarzekraju), stanowiących podstawę emisji hipotecznych listów zastawnych, z zastrze-żeniem ust. 3 u.l.z.b.h.;– granica emisji: ze środków uzyskanych z emisji listów zastawnych bankhipoteczny może refinansować kredyty zabezpieczone hipotecznie lub nabytewierzytelności z tytułu udzielenia takich kredytów przez inne banki do kwotystanowiącej 60% bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości (która w oceniebanku hipotecznego odzwierciedla poziom ryzyka związanego z nieruchomościąjako przedmiotem zabezpieczenia kredytów udzielanych przez bank hipoteczny).Warto zaznaczyć, że wprowadzenie tej wartości do ustawodawstwa zintensyfiko-wało prace nad wprowadzeniem jednolitych zasad posługiwania się nią w krajachUnii Europejskiej;– wysokość pojedynczego kredytu: nie może przekroczyć bankowo-hipo-tecznej wartości nieruchomości;– ogólna kwota wierzytelności: z tytułu udzielenia kredytów zabezpieczonychhipotecznie lub nabycia od innych banków wierzytelności z tytułu udzieleniaSpecyfika działania banków…157takich kredytów nie może przekroczyć 10% ogólnej kwoty wierzytelności bankuzabezpieczonych hipoteką;– wierzytelności zabezpieczone hipotekami ustanowionymi w trakcie realizacjiinwestycji budowlanych nie mogą w sumie przekraczać 10% ogólnej wartościwierzytelności zabezpieczonych hipotecznie, stanowiących podstawę emisji hipo-tecznych listów zastawnych. W ramach tego limitu wierzytelności zabezpieczonehipotekami, ustanowionymi na nieruchomościach przeznaczonych pod zabudowęzgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego, nie mogą przekraczać 10%(art. 23 u.l.z.b.h.);– zasada szczególnego nadzoru, którego podstawowym elementem jest insty-tucja powiernika i jego zastępcy. Przy każdym banku hipotecznym KNF powołujepowiernika i jego zastępcę, którzy nie mogą być pracownikami banku hipotecz-nego. Zadania powiernika i jego zastępcy są szczegółowo uregulowane w ustawie(w art. 30 i 31 u.l.z.b.h.) i dotyczą przede wszystkim nadzoru pokrycia listówzastawnych oraz przestrzegania przez bank norm ostrożnościowych; zgodniez ustawą banki hipoteczne podlegają także szczególnemu nadzorowi NBP (art. 34u.l.z.b.h.);– zasada pierwszeństwa zaspokojenia: w razie upadłości banku hipotecznegośrodki uzyskane w wyniku wyegzekwowania wierzytelności wpisanych do reje-stru zabezpieczenia listów zastawnych mogą być wykorzystane wyłącznie dozaspokojenia roszczeń wynikających z listów zastawnych (art. 36 u.l.z.b.h.).3. Działalność banków hipotecznych w PolsceNa polskim rynku występują obecnie trzy banki hipoteczne, działające jakobanki specjalistyczne i wykonujące czynności określone w ustawie: BRE BankHipoteczny SA, Pekao Bank Hipoteczny SA i ING Bank Hipoteczny SA.BRE Bank Hipoteczny SA (zwany dalej BBH, działający w ramach Grupy BREBanku) jest największym w Polsce bankiem hipotecznym, który jako pierwszyotrzymał licencję na działalność specjalizującą się w finansowaniu budownictwaprzez emisję listów zastawnych. Silną pozycję rynkową zbudował pod markąRHEINHYP-BRE Bank Hipoteczny, utożsamianą z wysokim poziomem usług.BBH jest także liderem na rynku listów zastawnych z 70-procentowym udziałem[Raportroczny BRE…2008]. Jako pierwszy w powojennej Polsce przeprowadziłw czerwcu 2000 r. emisję listów o wartości 5 mln zł i jako pierwszy wprowadziłna polski rynek kapitałowy publiczne listy zastawne. W ciągu ponaddziesięcio-letniej działalności BRE Bank Hipoteczny dokonał 23 emisji listów zastawnych(o ich bezpieczeństwie świadczą przyznane im przez agencję Moody’s wysokieratingi – A2 dla hipotecznych listów zastawnych i Aa3 dla publicznych listów [ Pobierz całość w formacie PDF ]
