Start Eugeniusz Obarski-Kierkegaard , e-book, Filozofia, Obarski Eugeniusz Etyka w biznesie - podsumowanie, Filozofia i Etyka Etienne Balibar- Co zostało ze szkoły Althussera - wywiad z Balibarem, Filozofia Etienne Balibar- Co zostało ze „szkoły Althussera” - wywiad z Étienne Balibarem, filozofia Ewolucja epistemologii w XX wieku, Filozofia, Prof. dr hab. Stanisław Judycki Etienne Trocme - Pierwsze kroki chrześcijaństwa, Religia, filozofia i pokrewne Estetyka filozoficzna Żelazny Mirosław PEŁNA WERSJA, E-booki(1) Erich Fromm - O Sztuce Milosci, Polonistyka, Filozofia esej filozoficzny k2, Ezoteryka, Wing Makers esej filozoficzny k1, Ezoteryka, Wing Makers |
Eutanazja, filozofia, PEF opracowania tematów[ Pobierz całość w formacie PDF ]PEF—©CopyrightbyPolskieTowarzystwoTomaszazAkwinu • Historiapogl¡dównatemateutanazji • Moralnaocenaeutanazji EUTANAZJA (gr.e Ž janas • a[euthanasía]—dobra±mier¢)—moralnieniedo- puszczalnezabójstwoczłowiekawsytuacjinieuleczalnejchorobyizwi¡zanego zni¡cierpieniaalbowsytuacjijakiej±uci¡»liwo±cichoregodlaspołecze«stwa. Rozró»niasi¦rozmaiteformye.,cojednakniemawpływunamoraln¡ ocen¦tegopost¦powania.Wzale»no±ciodtego,wjakisposóbjestona dokonana,odró»niamye.czynn¡(poprzezczyn)ie.biern¡(ortotanazja, poprzezzaniechanieczynu).Wzale»no±ciodtego,ktoe.dokonuje,rozró»nia si¦e.zabójcz¡(zabójstwodrugiegoczłowieka)ode.samobójczej(zabójstwo samegosiebie).Wyró»niasi¦tak»e:e.dobrowoln¡(zezgod¡pacjenta);e. niedobrowoln¡(bezzgodypacjenta,poniewa»niemo»eonwyrazi¢zgody— kryptanazja);e.wbrewwolipacjenta;„samobójstwowspomagane”(pacjent dokonujezabójstwasiebie,alepracowniksłu»byzdrowiauczestniczywtym samobójstwie,dostarczaj¡cnp.odpowiednichsubstancji). Niekiedye.biern¡bł¦dnierozumiesi¦jakoka»depowstrzymaniesi¦ lekarzaoddziała«podtrzymuj¡cych»yciepacjenta.Wtymwypadkuwrachub¦ wchodzi¢mo»ejednaknietylkoformae.zabójczej,aleusprawiedliwione moralniezrezygnowanieztzw.uporczywejterapii,czylizabiegówmedycznych podtrzymuj¡cych»ycie,gdy»tes¡zbytuci¡»liwedlasamegochoregoidlajego rodziny.Mamytudoczynieniazrezygnacj¡zdziała«przedłu»aj¡cychagoni¦ pacjenta,niejesttonatomiasteutanazyjnepowstrzymaniesi¦odratowania »ycia.Wdawniejszejliteraturzeteologiczno-moralneje.rozumianabyłajako przyspieszenieczyjej±±mierciwwynikuzastosowania±rodkówzwalczaj¡cych ból,równie»przywykonywaniukary±mierci. E.rozumianajestczasamijakoodnosz¡casi¦tylkodoosóbdorosłych,zdol- nychdowyra»eniadomniemanejprzynajmniejzgody.E.nale»yjednakrozu- mie¢szerzej(por.JanPawełII, Evangeliumvitae ,64–65)—tak»ejakopozbawia- nie»ycianoworodkówzdeformacjamiciała(e.noworodków),zabijaniedzieci przednarodzeniemzracjieugenicznych(e.prenatalna),zabijanieosóbzpowa»- nymiupo±ledzeniami,niepełnosprawnych,starców.Dozamaskowanejformye. zaliczy¢nale»ypobieranieorganówdoprzeszczepówprzedzaistnieniem±mier- cidawcy(rozpoznawanejprzezzaistnienienieodwracalnegoobumarciacałego mózgu)(tam»e). Historiapogl¡dównatemateutanazji. Staro»ytniprzeze.rozumieli umiej¦tno±¢umieraniawpokojuizgodno±ci¡(felicivelhonestamortemo- ri).Wstaro»ytno±cizazwyczajopowiadanosi¦zazabijaniemdziecichorych. WSparcienowonarodzonedzieciprzedstawianoeforompa«stwowym,któ- rzywybieralizdrowe,apozostałeporzucanonawzgórzachTajgetosnapa- stw¦drapie»nychzwierz¡t.Wstaro»ytnymRzymiewładzaojcanadrodzin¡ obejmowałatak»e»ycienowonarodzonychdzieci.Historycyzwracaj¡uwa- g¦nafaktutrzymywaniatamprzy»yciutylkojednejcórki,dowyj¡tkówna- le»ałarodzinaposiadaj¡cadwiecórki.Prawododzieciobójstwabyłocz¦±ci¡ patrispotestas—władzyojca,dziecinale»ałybowiemdo„własno±cidomo- wych”.E.dopuszczanowrzymskimprawiedwunastutablic.Obyczajey- eutanazja 1 PEF—©CopyrightbyPolskieTowarzystwoTomaszazAkwinu dów,którzyniedopuszczaliu±miercania»adnegoniemowl¦cia,Tacytuwa»ał zaekscentryczne. Wyj¡tkiemwstaro»ytno±cigr.byłHipokrates,którywsformułowanejprzez siebieprzysi¦dzezabraniałe.(nawetwskazywania±rodków,któremog¡temu słu»y¢).JednakHipokratesmiałuwa»a¢zaoczywistepytanie,któredzieci nale»ywychowywa¢.PodobnietwierdziłSoranos,wgktóregosztukapiel¦gnacji noworodkaobejmujepytanie,któredzieci„zasługuj¡”nadalsz¡piel¦gnacj¦. Platondopuszczałdzieciobójstwodlacelówzarównoeugenicznych,jak ikontroliliczebno±ciidealnegopa«stwa:„»ebynajlepiejanijedenowoctakiego stosunku[nieuznanegoprzezwładze]nieujrzał±wiatładziennego,je»elibysi¦ zal¡gł,agdybyjednakna±wiatprzyszedłjako±wbrewusiłowaniom,topoło»y¢ gogdzie±tak,»ebyniebyłopo»ywieniadlatakiego”( Resp. ,461C).W Prawach (740D)wskazywałjednakkolonizacj¦—anieaborcj¦idzieciobójstwo—za ostateczny±rodekunikni¦ciaprzeludnienia. WgArystotelesa„winnoobowi¡zywa¢prawo,byniewychowywa¢»adnego dzieckawykazuj¡cegokalectwo”( Polit. ,1335b).Seneka( Deira ,1,15)odnotował jakopowszechnyiuwa»anyzawła±ciwyzwyczaju±miercaniaitopienia „ułomnychiniekształtnychnowonarodzonychpłodóworazdzieci”,uwa»aj¡c tozadecyzj¦wła±ciw¡,skoro„istotychorewył¡czamyodzdrowych”. Ocenae.samobójczejzale»yodocenysamobójstwa.Pitagorasjakopierwszy negatywnieoceniłsamobójstwo.Tak»eSokratespot¦piłzabójstwosamego siebie(por.Platon, Fedon ),poniewa»przywłaszczasi¦uprawieniadowłasnego »ycia,któreprzysługuj¡tylkobogom.Samobójstwopot¦pialitak»ePlatonoraz Arystoteles,którytraktowałjejakoakttchórzostwa,ucieczk¦przed„ubóstwem, miło±ci¡lubjakim±zmartwieniem”( E.nic. ,1116a)czyte»„ucieczk¡od »ycia”zpowoduznienawidzeniazawłasneniegodziwo±ci(tam»e,1166b13). Pozytywnieocenialisamobójstwocynicy,cyrenaicy,Epikuristoicy.Epiktet w Diatrybach twierdził:„Gdycisi¦pewnerzeczywydadz¡nazbytm¦cz¡ce, mówsobie:Niechc¦ju»dłu»ejpatrze¢.Iodejd¹”. Jednoznacznienegatywn¡ocen¦e.przyniosłochrze±cija«stwo.Justynpi- sz¡coszacunkuchrze±cijando»yciadzieckawspomina,»eobejmowanonim tak»enoworodków.AugustynzHipponyw OPa«stwieBo»ym nietylkonega- tywnieoceniłka»d¡form¦samobójstwa,aletak»ezabiciechorego,kiedyonoto prosi.TomaszzAkwinunegatywnieoceniałka»dezabójstwosamegosiebie( S. th. ,II–II,q.64,a.5). W±redniowieczuchrze±cijanie,»ydziimuzułmaniepowszechnieprzeciw- stawialisi¦e. Wchrze±cija«stwiepierwszyopowiedziałsi¦zae.M.Luter,zalecaj¡ce. dziecicierpi¡cychnapowa»neupo±ledzenia;zniekształconefizyczniedziecko uwa»ałzapłódszata«ski(bezduszy,massacarnis),anieludzki,st¡djego zabicieniemiałoby¢morderstwem. T.Morusw Utopii przedstawiłe.dobrowoln¡jakodopuszczaln¡;mieszka«- cyidealnegopa«stwa„spiesz¡zpociech¡nawetnieuleczalniechorym:czuwaj¡ przynich,rozmawiaj¡znimi,wreszciestaraj¡si¦,jakmog¡,sprawi¢imulg¦. Leczgdyznieuleczaln¡chorob¡ł¡cz¡si¦ustawicznegwałtownecierpienia,wte- dyodwiedzaj¡choregokapłaniiurz¦dnicyipoddaj¡munajlepsz¡wedługich przekonaniarad¦:wykazuj¡mu,»eponiewa»niemo»espełnia¢»adnychobo- wi¡zków,którychwymaga»ycie,wi¦cprze»yłniejakosw¡±mier¢,terazjesttylko eutanazja 2 PEF—©CopyrightbyPolskieTowarzystwoTomaszazAkwinu przykrymci¦»aremdlainnychidlasiebie;niepowinienwi¦cdłu»ejpozwala¢, abywyniszczałagostrasznachoroba,leczraczejpowinienodwa»nieumrze¢, gdy»»yciejestdlaniegom¦k¡[…].Ci,którzydadz¡si¦namówi¢,ko«cz¡»ycie przezdobrowolnewstrzymaniesi¦odjedzenialubsztucznieu±pieniumieraj¡ bez»adnegoczucia.Leczwbrewwolinikogoniepozbawiaj¡»ycia[…]”( Utopia , Lb1993,103–104). F.Baconw NowejAtlantydzie (1627)wprowadziłtermin„eutanazja”. Twierdził,»elekarzes¡nietylkodlaprzywracaniazdrowia,aletak»edo u±mierzaniabólunawetwtedy,gdysprowadzitołagodn¡±mier¢.Kartezjusz twierdził,»eci,którzy„wzywaj¡±mierci,bywybawiłaich,gdy»cierpi¡wielce […],naprawd¦chc¡jedynie,bypomogłaimonanie±¢ichbrzemi¦,takjak tobywawbajkach,iniechc¡przeztobynajmniejutraci¢»ycia.Aje±li s¡tacy,którzypragn¡»yciezako«czy¢ipopełniaj¡samobójstwo,czyni¡tak skutkiempewnegobł¦duintelektualnego,nieza±wpełniracjonalnegoos¡du, aniniedzi¦kiprzekonaniu,którenaturawnasodcisn¦ła,takiegojakto,które sprawia,i»przedkładamydobrestrony»yciadoczesnegonadzłe”( Listydo ksi¦»niczkiEl»biety ,Wwa1995,ListXVII).Sw¡dualistyczn¡koncepcj¡człowieka Kartezjuszutorowałjednakdrog¦douznaniae.zaaktdokonanytylkowobec sferycielesnej—zewn¦trznejwobecludzkiego„ja”.J.Lockeswoj¡definicj¡ osoby,którejnajwa»niejsz¡cech¡miałabyby¢samo±wiadomo±¢,otworzyłdrog¦ argumentacjinarzecze.osóbpozbawionychaktualnie±wiadomo±ci;st¡d twierdził,»eupo±ledzenimaj¡podlega¢ochronietylkodlatego,»es¡własno±ci¡ Boga( Rozwa»aniadotycz¡cerozumuludzkiego ,Wwa1955,IV4). SamobójstwodopuszczaliMonteskiusz,P.H.D.Holbach,D.Diderot,J.J. Rousseau,Wolter. Nowo»ytnyutylitaryzmpo±redniomusiałoceni¢pozytywniee.,skoro wtensposóbosi¡gniesi¦przewag¦przyjemno±cinadcierpieniem.D.Hume w Dialogu negatywnieoceniałdzieciobójczeobyczajestaro»ytnych,opowiedział si¦jednakzasamobójstwem(w EssaysonSuicideandtheImmortalityoftheSoul (Lo1783),niewydanejza»yciaautora).Samobójstwozazawszeiwsz¦dzie niesłuszneuwa»ałI.Kant,poniewa»samobójcaposługujesi¦własn¡osob¡jako tylko„±rodkiemdozachowaniazno±negostanua»doko«ca»ycia”( Uzasadnienie metafizykimoralno±ci ,Wwa1971,62–63)iniemo»nategopost¦powaniauczyni¢ ogólnieobowi¡zuj¡cymprawem,poniewa»„przyroda,którejprawembyłoby niszczeniesamego»ycia,przeztosamouczucie,któregocelemjestpobudzanie dopopierania»ycia,popadałabysamazsob¡wsprzeczno±¢,awi¦cnie mogłabyistnie¢jakoprzyroda”(tam»e,52).Pozytywnieoceniałsamobójstwo A.Schopenhauer. E.wpisanajestwpisanawlogik¦my±lenieF.Nietzschegonietylko zpowoduwyra»anejwielokrotnieapoteozysiły,niecofaj¡cejsi¦przedzadaniem ±mierci.Wdziele Zgenealogiimoralno±ci (Kr1997,131)pisał:„Wystarczywejrze¢ zakulisyka»dejrodziny,ka»dejkorporacji,ka»dejwspólnoty:wsz¦dziewalka chorychprzeciwzdrowym—cichawalka,zwykleprzyu»yciuniewielkich proszkówtruj¡cych,wbijaniuigieł,cierpi¦tniczejmimiki[…]”ipostulował odwrócenietegoukładusił:„NaczelnympunktemwidzenianaZiemipowinno by¢to,bychorzynieczynilizdrowychchorymi—awła±nietymbyłoby takierozmi¦kczenie.Bytaksi¦niedziało,trzebaprzedewszystkimizolowa¢ zdrowychodchorych,strzecichnawetprzedwidokiemchorych,abynie eutanazja 3 PEF—©CopyrightbyPolskieTowarzystwoTomaszazAkwinu mylilisiebiezchorymi.Amo»ezdrowimielibyby¢lekarzamiipiel¦gniarzami chorych?Całkowiciezapoznalibywówczasiporzuciliswewłasnezadanie— wy»siniepowinnisi¦degradowa¢dorolinarz¦dziani»szych[…]Dozada« któremog¡ipowinnipełni¢zdrowi,nigdyniewolnozabiera¢si¦chorym,aby za±zdrowimoglipełni¢zadania,któretylkoonipełni¢powinni,jak»ewolnoby imbyłowyst¦powa¢jeszczewrolilekarza,pocieszyciela,zbawicielachorych? Dlategotrzebaimczystegopowietrza!Czystegopowietrza![…].Leczjak najdalejodmiazmatówwewn¦trznegozepsuciaitajemnego±cierwachorych” (tam»e,132).Głosił,»echroniczniechorzywinniby¢zach¦canidosamobójstwa. XIX-wiecznypozytywizmiscjentyzmprzyniosłypogl¡dna±wiaticzło- wieka,zgodniezktórymzadanie±miercicierpi¡cemuchoremusłu»ydobru ludzko±ci,jakodobruwy»szemuni»dobrojednostki(A.Comte).Bezpo±red- nimrzecznikieme.byłtypowydlatejepokibiologifilozofE.H.Haeckel( Die Lebenswunder ,St1877).A.Jostw DasRechtaufdenTod (Gö1895)twierdził,»e warto±¢»yciamo»eby¢nietylkorównazeru,leczmo»enawetsta¢si¦nega- tywna,lekarzzatempowinienmie¢prawodou±miercaniachorych.Stosowanie e.usprawiedliwiatak»edarwinowskakoncepcjawalkiobyt. W1895neomaltuzjanistaA.PloetzwprowadziłwNiemczechdarwinizm socjalny,kład¡cwtensposóbfundamentypodideologi¦„higienyrasowej”;je±li noworodekjestdzieckiemsłabymizwadamiwrodzonymi,tokolegiumlekar- skiemazada¢mu±mier¢,np.przezwstrzykni¦ciedawkimorfiny.Wpopular- nympodr¦cznikumedycznymz1895domaganosi¦prawado±mierci.G.Hof- mann(ps.ErnstMann)twierdził,»echorzyisłabistanowi¡tylkoobci¡»enie dlaspołecze«stwa.Osobnikówchorychlubwyniszczonychnale»yprzekazywa¢ specjalnejpolicjizdrowia;wtymcelukoniecznamaby¢corocznakontrolalekar- skacałejludno±ci;głosiłtak»eide¦separacjiludzizdrowychodchorych,ekster- minacjikalekichorych.Jegozdaniemprzykazanie„niezabijaj”jestnajbardziej nierozs¡dneinajbardziejnegatywnespo±ródtych,któremo»nasobiewyobra- zi¢.W1920słynninaukowcydrK.BindingiA.Hochewydaliksi¡»k¦pt. Die FreigabederVernichtunglebensunwertenLebens (L1920,1922 2 )( Odopuszczalno±ci niszczenianiepełnowarto±ciowego»ycia ).Autorzycitwierdzili,»es¡takieistnienia ludzkie,którestraciłyswoj¡warto±¢,przedłu»aniewi¦cich»yciajestbezsen- sem.ycietych„mniejwartych»ycia”macharaktertylkozwierz¦cy.Przysi¦ga Hipokratesajestprzedawniona;„wokresienajwy»ejstoj¡cejmoralno±ci”oficjal- nienale»ałobyuwalnia¢tych„niewartych»ycia”odnichsamych.Zapowiadali, »enadejdzieepoka,wktórejwymogi„egzaltowanegohumanizmu”i„przesad- na”ocenawarto±ci»yciaust¡pi¡miejsca„ci¦»kimpo±wi¦ceniom”(tam»e,71). Pacjentskłada¢miałwniosekopozwoleniedokonaniae.;miałogobada¢trzech specjalistów,azgodapacjentabyłabykonieczna.Tenprograme.zrealizowano wIIIRzeszynamocydecyzjiHitleraz1IX1939.Twórcamiirealizatoramitego programubyliniem.lekarze(tak»eczołowiprofesorowiepsychiatrii). Tematsamobójstwa(ijegopozytywnaocena)powróciłwpismachegzy- stencjalistów.A.Camusw MicieSyzyfa wypowiedziałgło±nezdanie,»eistnieje tylkojedenprawdziwyproblemfilozoficzny—problemsamobójstwa.Rozstrzy- gni¦cie,czy»yciejestwarte»ycia,czyte»niewarte,jestrozstrzygni¦ciempod- stawowegopytaniafilozofii. W±ródwspółczesnychobro«cówe.znajdujesi¦m.in.J.Huxley,J.Flecher, P.Singer.WPolscee.broniłT.Kotarbi«ski,T.Kielanowski,Z.Szawarski. eutanazja 4 PEF—©CopyrightbyPolskieTowarzystwoTomaszazAkwinu NaprzełomieXXiXXIw.aktywnae.byłazakazanaprawemwewszyst- kichpa«stwach(opróczkrótkiegoepizodunaTerytoriumPółnocnymAustralii iHolandii),tojednakwrozmaitysposóblegalizowanobardziejukrytejejfor- my.Wielokrotniewskazywanonasprzeczno±¢e.zPowszechn¡Deklaracj¡Praw Człowieka(1948)iEuropejsk¡Konwencj¡PrawCzłowieka.Zwyj¡tkiemHolen- derskiegoKrólewskiegoTow.Medycznegowszystkietowarzystwamedycznena całym±wiecieodrzucaj¡e.(2001). Moralnaocenaeutanazji. Zamoraln¡dopuszczalno±ci¡e.podajesi¦ró»- neargumenty.Zazwyczajwskazujesi¦nadobrosamegozabijanego(chorego), któregoprzeze.uwalniasi¦odcierpienia.Miar¡dobraizłastajesi¦tuhedoni- stycznyrachunekprzyjemno±ciiprzykro±ci.Warto±ci¡,wimi¦którejusprawie- dliwiasi¦dokonaniezabójstwawtejsytuacji,jestwarto±¢stanuniecierpienia, uwolnieniesi¦od„bezsensownegocierpienia”.Pogl¡dobezsensowno±ciludz- kiegocierpieniaugruntowywanyjestwmaterialistycznej(lubskrajniespirytu- alistycznej)koncepcjiczłowieka,wgktórychcierpienietofenomenzpoziomu tylkoprzyrodniczego(sygnałdziałaj¡cegonieprawidłowoorganizmu),którego wpewnychsytuacjachniemasensuznosi¢. Je±lidostrze»esi¦wludzkimbycieistot¦tak»educhow¡,dlaktórejciało niejestsfer¡tylkozewn¦trzn¡,przyrodnicz¡,alerzeczywisto±ci¡współkonsty- tuuj¡c¡osob¦ludzk¡(zgodniezarystotelesowsko-tomistyczn¡koncepcj¡czło- wieka),ka»decierpieniemawymiartak»eponadbiologiczny—osobowy,aza- temo»adnymludzkimcierpieniuniemo»napowiedzie¢,»ejestbezsensowne. Argumentacjaetycznadotycz¡cae.obejmujetak»ekrytyczn¡dyskusj¦zhedo- nistycznymizało»eniamitejargumentacji,innejestbowiemwła±ciwekryterium ka»dejmoralnejoceny,azatemtak»eocenye. Je±li—zgodniezpodstawowymidanymido±wiadczeniamoralno±ci—kry- teriummoralnejoceny(norm¡moralno±ci)jestnieprzyjemno±¢,leczszacunek dlagodno±ciosoby—adresatadziałania(normapersonalistycznawgK.Woj- tyły),szacunekuwarunkowanyprzezrespektowaniebytowejstrukturyosoby ludzkiejjakofundamentutejgodno±ci,toe.(takjakka»deinnebezpo±red- niozamierzonezabójstwoczłowieka)nierespektujegodno±ciosobyzabijanej, azatemjestdziałaniemmoralnieniesłusznym.Ka»debezpo±redniozamierzone zabójstwouderzawfundamenttejgodno±ci,którymjest»ycie.Innymisłowy: nierespektowanietejinklinacjiludzkiejnatury,jak¡jestinklinacjadozachowania własnego»ycia,uderzawfundamentwszelkichprawczłowieka-osoby. Moralnaocenae.jakozłaniepoci¡gazasob¡negatywnejocenytzw.terapii paliatywnych,którezmierzaj¡dozłagodzeniacierpieniachoregopacjenta.Na- wetje±li±rodkitemog¡przyspieszy¢±mier¢,tojednaks¡onemoralniedopusz- czalne(tłumaczysi¦dopuszczalno±¢tejterapiizpowołaniemsi¦nastosowan¡ wetycetzw.zasad¦podwójnegoskutku),chocia»rezygnacjaztych±rodków u±mierzaj¡cychzracjireligijnych(współuczestnictwowm¦ceChrystusa)ozna- czapostaw¦heroiczna,doktórejniewszyscys¡zobowi¡zani.Niedopuszczalne jestjednakpozbawieniechorego±wiadomo±ci,azatemmo»liwo±cispełniania przezniegoaktówrozumnychiwolnych. Bibliografia: F.Walter, DieE.unddieHeiligkeitdesLebens ,Mn1935;Z.Goli«ski,„ Zabójstwo zlito±ci ” w±wietleetykikatolickiej ,AK23(1937),375–382;A.Camus, LemythedeSisyphe ,P1942 ( MitSyzyfa ,w:ten»e, Eseje ,Wwa1971);G.L.Williams, TheSanctityofLifeandtheCriminalLaw , NY1957( wi¦to±¢»yciaaprawokarne ,Wwa1960);T.Kotarbi«ski, Medytacjeo»yciugodziwym , eutanazja 5 [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
||||
Wszelkie Prawa Zastrzeżone! Oto smutna prawda: cierpienie uszlachetnia. Design by SZABLONY.maniak.pl. | |||||